ก่อนหน้านี้หมอบอกว่าน่องเป็นกล้ามเนื้อเป็นส่วนใหญ่ วันนี้จะมาพูดถึงคำถามยอดฮิต “หมอคะเกิดมาก็รู้สึกว่าน่องใหญ่เลย น่องใหญ่ทั้งบ้านเลยค่ะ” แบบนี้เรียกว่า น่องใหญ่ กรรมพันธุ์ ลดได้ไหม ต้องทำยังไง หมอจะมาเล่าให้ฟังค่ะ
สารบัญ
น่องใหญ่ กรรมพันธุ์ คืออะไร
น่องใหญ่ กรรมพันธุ์ คือ น่องที่มีโครงสร้างใหญ่ ซึ่งโครงสร้างก็คือ กระดูก ในขาของเรานั่นเองค่ะ
เบื้องต้นอาจจะลองสังเกต ช่วงข้อเท้าของเรา ตรงตาตุ่ม ก็ได้ค่ะ ว่าข้อเท้าเราใหญ่มั้ย ถ้าข้อเท้าของเรา ช่วงตาตุ่มใหญ่ แสดงว่าเรามีกระดูกใหญ่ ก็อาจจะนับได้ว่าเป็นน่องใหญ่ จากกรรมพันธุ์ค่ะ
แต่อันที่จริงจะที่ใช้คำว่าน่องใหญ่จากกรรมพันธุ์น่าจะไม่ถูกซะทีเดียว เพราะถ้าพูดถึงกรรมพันธุ์
หมออ่านแล้วรู้สึกว่ามันควรจะเป็นน่องใหญ่จากโรคทางพันธุกรรมไปเลยมากกว่าซึ่งมีโรคทางพันธุกรรมนะคะที่ทำให้น่องใหญ่ผิดปกติ
ก็คือโรค Duchenne muscular dystrophy เป็นความผิดปกติทางพันธุกรรมที่ทำให้กล้ามเนื้อตาย น่องจะใหญ่จากพังพืดขึ้นมาแทนที่ กล้ามเนื้อน่องที่ตายไป คนไข้จะไม่สามารถเดินได้ค่ะ ส่วนใหญ่ต้องนั่งรถเข็น น่าสงสารมากค่ะ
กรณีแบบนี้ว่าน่องใหญ่จากกรรมพันธุ์ของจริง ถูกมั้ยคะ
ตัวอย่างคนไข้ที่เป็นโรค Duchenne muscular dystrophy เป็นโรคที่เกิดความผิดปกติ ในกล้ามเนื้อน่อง กล้ามเนื้อน่องจะตายและเป็นพังพืดแทนที่ ทำให้คนไข้ไม่สามารถเดินได้ เป็นความผิดปกติทางพันธุกรรมซึ่งจะมีความผิดปกติอื่นๆร่วมด้วย
น่องของคนไข้ Duchenne muscular dystrophy ที่น่องจะใหญ่กว่าคนปกติทั่วไป ซึ่งภายในเป็นพังพืดเกิดหลังจากที่กล้ามเนื้อตายไป ซึ่งจะเกิดในกล้ามเนื้อมัดอื่นๆด้วย
น่องใหญ่จากโครงสร้างใหญ่
ทีนี้กลับมาที่พื้นฐานกันก่อนน่องเราประกอบไปด้วยไขมันกล้ามเนื้อและกระดูกจะมีบางคนที่มีเรื่องกระดูกใหญ่ซึ่งกระดูกเป็นโครงสร้างของร่างกายเราเราไม่สามารถเปลี่ยนขนาดของกระดูกได้
ถ้าจะพูดจริงๆ น่องใหญ่จากกรรมพันธุ์ที่พูดๆกัน หมอคิดว่าในกลุ่มนี้จริงๆแล้วเราควรเรียกว่า น่องใหญ่จากโครงสร้างใหญ่ หรือกระดูกใหญ่มากกว่า ค่ะ
แต่ถามว่ามีการวิจัยหรือวัดอะไรกันอย่างจริงจังมั้ยว่ากระดูกใหญ่ขนาดไหนยังไงยังไม่มีนะคะ
ซึ่งก็ไม่ใช่ว่าโครงสร้างใหญ่กระดูกใหญ่แล้วจะไม่มีไขมันไม่มีกล้ามเนื้อถูกมั้ยคะ
ทุกคนก็ยังมีไขมันและกล้ามเนื้อที่สามารถปรับเปลี่ยนขนาดได้อยู่
เพียงแต่ว่าอาจจะต้องเข้าใจเรื่องผลการรักษาก่อน ว่าถ้าเคสแบบนี้ต้องการลดน่องอาจต้องใช้หลายตัวร่วมกันเพื่อให้เห็นผลชัดเจน ลดกล้ามเนื้อนิดนึง ลดไขมันอีกหน่อยนึง ช่วยกันหลายๆทาง
ไม่ต้องกังวลใจไปนะคะหนุ่มสาวที่โครงสร้างใหญ่
กระดูกใหญ่ก็มีประโยชน์มวลกระดูกมากจะมีความเสี่ยงที่จะเป็นกระดูกพรุนกระดูกหักก็น้อยกว่าคนอื่นไงล่ะคะโครงสร้างใหญ่มีข้อดีข้อเสียปนกันไปไม่ได้มีแต่แง่ไม่ดีนะคะ
พฤติกรรมที่ทำให้กล้ามเนื้อน่องใหญ่
กล้ามเนื้อน่องของเรามีหน้าที่ในการขยับปลายเท้า การขยับนิ้วเท้า ส่วนกล้ามเนื้อที่มีขนาดใหญ่ กินพื้นที่ในน่องอย่าง Gastrocnemius และ Soleus นั้น เป็นกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่ในการเขย่งปลายเท้า การเดิน การวิ่งที่ใช้ความเร็ว การกระโดด
พอเราได้ทราบการทำงานแล้วพอทายได้มั้ยคะว่ากิจวัตรประจำวันของสาวๆอันไหนที่ทำให้กล้ามเนื้อน่องทำงานเยอะและปูดในที่สุด
นั่นก็คือ การใส่รองเท้าส้นสูงนั่นเองค่ะ รองเท้าส้นสูงที่มีผลต่อการทำงานของน่องจะอยู่ที่ 10 CM ขึ้นไปค่ะและยิ่งกลุ่มส้นขนาดเล็กเท่าไหร่จะยิ่งน่องปูดได้มากขึ้นเท่านั้น
เพราะน่องทำหน้าที่รักษาบาลานซ์ของร่างกายระหว่างที่ทรงตัวอยู่บนส้นสูงด้วยค่า
(อยากรู้เคล็ดลับในการเลือกรองเท้าสำหรับคนที่น่องใหญ่ คลิ๊กเลย)
พฤติกรรมอื่นๆที่มีผลทำให้น่องใหญ่คือ การกระโดดเชือก การวิ่งขึ้นลงบันได กลุ่มนักวิ่ง และนักเต้นบัลเล่ต์ ลองสังเกตดูได้ค่ะ ว่าคนเหล่านี้จะน่องใหญ่มาก ดังนั้น ใครต้องการจะออกกำลังกายเพื่อลดน่อง พยายามหลีกเลี่ยง การออกกำลังกายพวกกระโดดเชือก การวิ่งขึ้นลงบันได หรือวิ่งลู่ที่ปรับความชันนะคะ
(อยากรู้การออกกำลังกายที่ลดน่องได้จริง คลิ๊กเลย)
กิจกรรมต่างๆ เหล่านี้ เช่น การใส่รองเท้าส้นสูง ส้นแหลม และสูงกว่า 10 CM ขึ้นไป การกระโดดเชือก การปั่นจักรยาน เป็นกิจกรรมที่ทำให้น่องโตขึ้นได้
น่องใหญ่ไม่เท่ากัน เป็นผลจากกรรมพันธุ์ด้วยมั้ย ผิดปกติหรือเปล่า
พอพูดถึงปัญหาพฤติกรรมที่ทำให้น่องใหญ่แล้วเราต้องมาพูดกันถึงเรื่องน่องใหญ่ไม่เท่ากันบ้างค่ะ เป็นอีกปัญหาที่เจอเยอะมากเรามาลองดูกันว่าน่องใหญ่ไม่เท่ากันเกิดจากความผิดปกติรึเปล่าเป็นจากกรรมพันธุ์ได้หรือเปล่า
ส่วนใหญ่แล้วกรรมพันธุ์มักจะมีผลกับข้างทั้งสองข้าง ส่วนใหญ่แล้วปัญหาน่องใหญ่ไม่เท่ากันมักจะเป็นจากพฤติกรรมการใช้กล้ามเนื้อไม่เท่ากันมากกว่า
(อยากรู้ น่องใหญ่ไม่เท่ากันทำยังไงดี รักษาได้มั้ย คลิ๊กเลย)
พฤติกรรมการใช้กล้ามเนื้อน่องต่างกัน
พฤติกรรมในแต่ละวัน การใส่ส้นสูงเป็นประจำ การกระโดด การเขย่ง ทำให้น่องใหญ่ได้
บางครั้งพฤติกรรมในแต่ละวันก็ทำให้น่องเราใหญ่ “ไม่เท่ากัน” ได้ด้วยการเดินการวิ่งที่ลงน้ำหนักแตกต่างกัน ในแต่ละข้าง
คล้ายๆกับการใช้งานแขนค่ะ
เหมือนกับที่เราถนัดใช้แขนข้างใดข้างนึงมากกว่าอีกข้างแขนข้างนั้นก็จะใหญ่กว่าอีกข้างได้ไม่ผิดปกติค่ะ
พฤติกรรมอาจจะมาจากที่รู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ได้ เช่น เราจะถนัดใช้ ขาข้างใดข้างนึงมากกว่าอีกข้าง อย่างนักฟุตบอลที่ขาข้างที่ใช้งานมากกว่าก็จะใหญ่กว่า
หรือเกิดจากพฤติกรรมที่ไม่รู้ตัวเพราะท่าทางที่ไม่สมดุล อย่างท่านั่งในการทำงาน หรือยืนที่อาจจะเอียงตัว มีปัญหาเรื่องหลังคด ทำให้กล้ามเนื้อ 2 ข้าง ใช้งานไม่เท่ากัน ขาก็เลยมีขนาดไม่เท่ากันได้ เป็นต้น
น่องก็เช่นเดียวกัน เรื่องการใช้งานขา อาจจะไม่มีเรื่องความถนัดมาเกี่ยวสักเท่าไหร่ แต่คนส่วนใหญ่ไม่รู้ตัวว่าการเดินของตัวเองนั้น ใช้กล้ามเนื้อไม่เท่ากันสองข้าง หรือบางคนมีปัญหา เกี่ยวกับกระดูกสันหลังหลังคด ทำให้ขายาวไม่เท่ากัน การใช้กล้ามเนื้อก็แตกต่างกัน ทำให้กล้ามเนื้อน่องโตไม่เท่ากันได้
โรคภัยไข้เจ็บทำให้น่องใหญ่ไม่เท่ากันได้
นอกเหนือจากการใช้งาน ที่ทำให้น่องใหญ่ไม่เท่ากัน มีบางเคสที่มีปัญหามาตั้งแต่เกิดได้ เช่น เป็นโรคโปลิโอ กล้ามเนื้อขาไม่เท่ากันก็มี
บางเคสเกิดอุบัติเหตุ ต้องผ่าตัดกล้ามเนื้อที่ขาทิ้งไป หรือใส่เฝือกเป็นเวลานานกล้ามเนื้อไม่ได้ใช้งานก็ลีบไป
บางคนเจ็บขาเดินลงน้ำหนักไม่เท่ากัน เป็นเวลานานๆก็ทำให้ขาไม่เท่ากันได้
ทั้งสองกรณี สามารถแก้ไขให้ใกล้เคียงกันได้นะคะ ถ้าอยากแก้ไขน่องไม่เท่ากัน หมอแนะนำให้เข้ามาปรึกษาเพื่อออกแบบการรักษาให้ในแต่ละคนจะดีกว่าค่ะ
การใส่เฝือกเป็นเวลานานทำให้กล้ามเนื้อใช้งานน้อยลง
กล้ามเนื้อน่องก็เลยเล็กลง
ทำให้เราสามารถเข้าใจได้ว่า หลังจากการจี้น่อง น่องจะเล็กลง
จากใช้งานน้อยลงเหมือนที่เวลาคนไข้ใส่เฝือกที่ขาแล้วขาเล็กลงกว่าอีกข้างนั่นเอง
น่องใหญ่แบบไม่ทราบสาเหตุ
มีอีกกลุ่มนึงค่ะที่ไม่ทราบสาเหตุว่าน่องใหญ่ขึ้นจากอะไร กลุ่มนี้ทางการแพทย์เราเรียกว่า Idiopathic Calf Muscle Hypertrophy ใจเย็นๆอย่าเพิ่งเหมาว่าอยู่กลุ่มนี้ค่ะ
ตามงานวิจัยบอกว่าพบได้น้อยมากกกกก
น่องใหญ่แบบไม่ทราบสาเหตุ จะมีปัญหาน่องใหญ่จะข้างเดียว หรือสองข้างก็ได้ มักจะเป็นกล้ามเนื้อด้านในที่ใหญ่ขึ้น อย่างเห็นได้ชัด กลุ่มนี้ไม่ได้เป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต ไม่ใช่เนื้องอกอะไรค่ะ วิธีการรักษาคือ ผ่าตัดกล้ามเนื้อน่อง หรือทำ การจี้น่อง เพื่อลดกล้ามเนื้อได้โดยตรงค่ะ
ตัวอย่างเคสที่หมอดูแลนะคะ เป็นคนไข้ผู้ชายอายุ 60 ปี มีปัญหาน่องใหญ่ มาตั้งแต่ช่วงวัยรุ่น ไม่ทราบสาเหตุ ปัญหาคือ ใส่กางเกงขาธรรมดาไม่ได้เลย ต้องตัดกางเกงให้ขาใหญ่กว่าปกติ
ตัวอย่างเคสนี้ เหมาะที่จะทำ การผ่าตัดน่อง
แต่ว่าคนไข้มีโรคประจำตัวหลายอย่างทำให้มีความเสี่ยงสูงในการผ่าตัดกล้ามเนื้อ
หมอเลยเลือกใช้ Real legs ในการแก้ไขเพื่อให้น่องขนาดเล็กลง
หลังทำคนไข้จะได้ใส่กางเกงขาธรรมดาได้ ไม่ต้องใส่กางเกงขากว้างที่ต้องสั่งตัดเหมือนอย่างตอนแรกแล้วค่ะ
สรุป
น่องใหญ่กรรมพันธุ์ ตามทางการแพทย์ยังไม่ได้มีระบุไว้ชัดเจนว่าเป็นอย่างไร
ที่เรียกกันว่าน่องใหญ่กรรมพันธุ์ น่าจะหมายถึง โครงสร้างของน่อง ซึ่งก็คือ กระดูก ที่เป็นส่วนที่ทำให้น่องใหญ่
ดังนั้นถ้า น่องใหญ่ กรรมพันธุ์ ลดได้ไหม โครงสร้างกระดูกใหญ่ อยากจะลดน่องให้ขนาดเล็กลง น่องเราลดกระดูกไม่ได้ ก็อาจจะต้องใช้ “ทั้งวิธีการลดไขมัน และการลดกล้ามเนื้อมาช่วย” ก็จะเห็นผลน่องเล็กลงได้ชัดเจนมากขึ้น
อย่างไรก็ตามน่องใหญ่กรรมพันธุ์ หรือ น่องใหญ่จากโครงสร้าง สิ่งที่ไม่ควรละเลย คือ พฤติกรรมในแต่ละวันก็ทำให้น่องใหญ่ขึ้นได้ เลี่ยงการใส่ส้นสูง ส้นเข็ม การกระโดดเชือก การวิ่งขึ้นลงบันได เพราะกิจกรรมเหล่านี้ ทำให้น่องใหญ่ขึ้นได้อีก
ไม่ว่าจะน่องใหญ่จากสาเหตุใด การรักษา หรือ การลดขนาดน่องก็ยังเป็นแบบเดียวกัน ปรับแต่งตามปัญหาใหญ่จากกล้ามเนื้อ หรือ ใหญ่จากไขมันร่วมด้วย แต่เราต้องแยกให้ออก เลือกใช้วิธีให้เหมาะสมกับแต่ละเคสไปนั่นเองค่ะ